De wereldgeschiedenis vanuit de kantlijn: Myriam De Saedeleer

Honderden keren werd ze al geïnterviewd. Door Amerikaanse tv-ploegen aan het zwembad in Arizona, op Belgische ambassades in het Midden-Oosten of aan de zijde van groothertogin Josephine-Charlotte in Luxemburg. Maar het verhaal van Myriam De Saedeleer lijkt allesbehalve uitverteld. Myriam vormt de laatste van vier generaties kantkunstenaars die Nieuwerkerken en bij uitbreiding de Denderstreek, op de wereldkaart plaatsten.

“Mijn familie is ermee begonnen in 1860 en ik ben in 2017 gestopt met mijn atelier. De Saedeleer is de enige kantfabrikant die de volledige 20ste eeuw actief was”, vertelt ze. “De Denderstreek was rond 1900 het kloppend hart van de kant in België, maar toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, viel de industrie grotendeels stil. Er waren geen bestellingen bij de fabrikanten en de kantwerksters verloren hun job. Ik werd geboren in 1939 – mijn papa was toen al bijna 50 – en tijdens mijn jeugd leerde hij mij niet alleen het ambacht, hij vond de kant als het ware opnieuw uit. Hij ging van naalden kloskant naar lintjeskant en vertaalde de oude technieken naar de smaak van toen. Dat zorgde voor unieke stijlen, zoals de ‘Point d’ Alost', geliefd tot in Amerika.”

Richard Rich

Toen Myriam op haar 18de van school kwam, weigerde ze naar de universiteit te gaan. “Ik wilde kunst maken, maar starten aan een academie kreeg ik thuis niet verkocht. Dat was voor de hippies. Dus stuurde mijn vader me na de wereldexpo van ’58 voor zes maanden naar Engeland, om Engels te leren. Nadien ging ik drie weken naar Amerika. Ik mocht er op bezoek bij zijn cliënten, onder wie mister Richard Rich. Die was eigenaar van vijf grote department stores in Atlanta - tien keer groter dan de Innovation – en door jarenlange zakencontacten ook een goede vriend van mijn papa. Een fantastische ervaring. Ik reisde naar New York, Chicago, Detroit: er ging een wereld voor me open en ik leerde wat de Amerikanen schoon vonden.”

18 keer de Emiraten

Een blik op Myriams archiefkast doet duizelen: bestellingen uit Tokyo, de Bahama’s en Canada, afgewisseld met postkaartjes en exotische foto’s. Eén ervan toont Myriam in bedoeïenengewaad. “In totaal ben ik 18 keer naar de Emiraten geweest. Eerst in 1995, toen stond daar maar één hotel. In Saoedi-Arabië la même chose, er ging destijds geen kat naar daar.” Behalve businessvrouw Myriam dus, die de Arabische sjeiks in kanten tafellinnen voorzag en zelfs mocht exposeren in hoofdstad Riyad. “Anderhalf jaar heb ik aan die tentoonstelling gewerkt. Via fax stuurde ik plannen door van hoe de ruimte eruit moest zien.”

Harrods

Nog een klinkende naam in de archiefkast: het Londense warenhuis Harrods, waar Myriam 35 jaar vaste leverancier was. “‘Can I help you?’, vroeg een medewerkster bij mijn eerste bezoek aan de linnenafdeling. ‘No, I can help you. I can make whatever you want’, antwoordde ik. En zo waren we vertrokken, tot iets na de eeuwwisseling. Eigenaar Mohamed Al-Fayed – de vader van Dodi – nodigde me in 2000 zelfs uit op een exclusief banket.

Waarom ik er dan mee gestopt ben? Mijn vaste aankoper ging met pensioen en hij werd  opgevolgd door iemand van de afdeling tuinmeubelen. Níets wist zij van kant. Dan hoefde het voor mij niet meer. Als ik iets doe, moet het goed zijn. Zo perfect mogelijk. Anders begin ik er niet aan. En ik begrijp dat dat soms ambetant is voor mensen die met mij samenwerken. (lacht) NaHarrods ging ik in zee met Thomas Goode, nog een klasse hoger in het luxesegment. In die periode heb ik kant gemaakt voor Elton John. Een zwartlinnen tafeltapijt van 3,60 meter lang met gouden kant en amper twee servetten. Meer moest hij er niet hebben…”

Eisenhower

NATO, Airforce, Navy, renaissance- en prinsessenkant… De namen van Myriams patronen en producten geven prijs wie ze tot haar klantenbestand mocht rekenen. “Met Washington hadden we een contract om alle Europese VS-ambassades te decoreren. Barbara Eisenhower, de schoondochter van president Ike en Amerikaanse ambassadeursvrouw in België, kon ik bijna een vriendin noemen. Zij is hier ontelbare keren gepasseerd.” En Myriam heeft nóg een link met een Amerikaanse president. “Toen Reagan en Gorbatsjov in 1986 het einde van de Koude Oorlog bespraken in IJsland, verscheen er Aalsterse kant op tafel. “De week nadien: telefoon uit Reykjavik. ‘We missen twee servetten. Kan u er nog wat  opsturen?’ Waarschijnlijk zal één van hen dat in zijn zak gestopt hebben. (lacht)” En zo viel het IJzeren Gordijn, met hulp van een kanten servet uit Nieuwerkerken.

Wereldexpo

Valt nu ook het doek over de Aalsterse kantgeschiedenis? “Dat zou zonde zijn”, aldus Myriam, die geen broers en zussen, noch kinderen heeft. “Ik juich alle initiatieven toe die dit kunstambacht in leven houden.” Zelf kreeg ze in 1992 de opdracht om voor de wereldexpo kant weer op de kaart te zetten. “Ik riep alle kantscholen bij mij en stuurde 42 artiesten naar Sevilla. Alles om de stiel zo goed mogelijk door te geven.” Als het doek dan toch zou vallen, dan wordt het wel eentje met prachtige afwerking.