Boven: Andries De Winter en Maarten Van Ingelgem, die in 2019, ter gelegenheid van 60 jaar Cantate Domino het koorwerk "De stem in al haar facetten" schreef voor Shout@Cancer. Onder: Stef, Guy, Inge en Frank.
Inge uit Gent, Stef uit Nijlen, Frank uit Leuven, Guy uit Aalst en Ann uit Oostende (niet aanwezig tijdens de repetitie) ondergingen een laryngectomie. Zij vormen het zangkoor van Overstem Kanker, de Vlaamse tak van het Britse Shout@Cancer. De grondlegger van Shout@Cancer is de Aalstenaar dr. Thomas Moors. De jonge arts richtte het zangkoor in 2015 op in zijn woon- en werkplaats in Londen. Vier jaar later volgde Vlaanderen, met Utopia als hoofdkwartier. Net als Thomas is Andries De Winter een voormalige dirigent van Cantate Domino. Andries is nu stemcoach en begeleider van het zangkoor in Utopia. Hij leert de deelnemers ademhalings- en articulatietechnieken aan.
Drukknop in de keel
“Een laryngectomie wordt uitgevoerd bij mensen die kanker of neuromusculaire problemen in de keel hebben”, legt Andries uit. “Het strottenhoofd wordt weggenomen en in de plaats komt een prothese met een drukknop, een ventiel tussen de luchtpijp en de slokdarm. In België ondergingen zo’n 1 500 mensen een laryngectomie. Door gebruik te maken van de knop en door de trilling van de slokdarm, krijgen deze mensen weer een stem. Maar er is nog veel onwetendheid. Met dit koor willen we deze mensen zichtbaarder maken, zodat ze gezien worden als normale mensen.
Je staat niet altijd stil bij de praktische problemen waarmee zij kampen. Als je wil praten moet je altijd één hand vrij hebben om die knop in te drukken. Dus als je beide handen nodig hebt om iets vast te pakken, kun je niet tegelijk spreken… Of denk maar aan het sociale probleem: als je stemgeluid klinkt als ‘Darth Vader’ als je pakweg naar Telenet moet bellen, dan wordt aan de overkant wel eens ingehaakt. De coronaperiode was nog zoiets... Mondmaskers hadden voor deze mensen een enkel nut, want hun neus en mond hebben geen ademfunctie meer.”
Dialectklanken
'When life gives you lemons, make lemonade', zo luidt een Engels gezegde. Wat wil eggen: maak er het beste van, ook al heb je brute pech. Dat gaat zeker op voor deze groep. De sfeer bij de repetitie is opgewekt. Londen wenkt. “De afgelopen jaren traden we al op in Girona, Bologna en Orléans en eerder dit jaar stonden we in de Bozar in Brussel,” vertelt Stef met een Antwerpse tongval. Want dat is opvallend: hoewel deze mensen geen stem meer hebben, hoor je in hun spreken wél nog duidelijk een dialectisch accent. “Ik heb deze prothese sinds 2022”, vertelt hij. “Ik zing graag, ik maakte ooit nog deel uit van het knapenkoor van Turnhout. En Guy zong ooit nog bij Cantate Domino. Wij moeten tot 7x zoveel druk zetten op onze longen om te kunnen praten of zingen. Maar dit helpt: je hebt sociaal contact en je stem- en longkwaliteit verbetert erdoor.”
We vonden onze stem terug
“En gelukkig kan er ook nog gelachen worden”, besluit Stef. “Zo had ik ooit een alcoholcontrole. Dat gaat dus niet he! Een agent dacht dat ik hem iets wilde wijsmaken en hij riep er zijn officier bij. Die belde daarvoor naar het ziekenhuis van Herentals, waar een arts hem een uitleg deed: ofwel laten rijden, ofwel bloed afnemen. Ze lieten me doorrijden. Ik ben nadien met opzet nóg eens gepasseerd om hen te horen zeggen: laat dieje maar doorrijden!” (lacht)
