Vanwaar het idee om een landbouwbeleidsplan op te stellen?
Jan: “Landbouw in Aalst staat de laatste jaren meer en meer onder druk. We hebben minder aandacht gehad voor ruimtelijke ontwikkelingen in ons landbouwgebied, hoewel toch 40% van de oppervlakte van ons Aalsters grondgebied wordt ingenomen door landbouwgronden. We -merkten dat heel veel terugkomende vragen van onze landbouwers gingen over stijgende grondprijzen, bereikbaarheid van percelen, zonevreemd gebruik van landbouwgrond… Met het landbouwbeleidsplan wilden we de huidige situatie tot op het bot uitpluizen en oplossingen kunnen bieden voor onze landbouwers."
Het is een misverstand te denken dat landbouw enkel een Vlaamse of Europese bevoegdheid is.” Wat zijn de uitdagingen op vlak van landbouw voor jullie?
Dieter: “Met de huidige regelgeving hebben we te kampen met heel wat uitdagingen. We hopen dat de landbouwsector mag blijven bestaan... Mijn vrouw Kelly en ik hebben tegen de stadsrand onze boerderij met Belgisch-Witblauwe runderen en een hoeveslagerij in de Bredestraat. We werken allebei fulltime op het bedrijf. Na onze studies hebben we de boerderij overgenomen van mijn nonkel en zijn de derde generatie op deze plek.”
Hoeveel landbouwers telt onze regio?
Dieter: “Officieel halen 106 landbouwers een inkomen uit de landbouw. Maar dat cijfer moeten we sterk relativeren. Er zijn boeren zoals ons, die overduidelijk hun hoofdinkomen halen uit landbouw. Maar daarnaast telt ons landschap ook heel wat landbouwers in bijberoep, hobbyboeren zoals paardenliefhebbers en pensioenboeren. Die laatste categorie pacht landbouwgronden van bijvoorbeeld de stad en haalt hier premies door binnen (genaamd 'de premiejagers'). Ze zetten makkelijke teelten zoals maïs, maar dragen niet bij tot de biodiversiteit en houden jongere boeren weg van beschikbare landbouwgrond. Dat moet worden herbekeken.”
Welk traject ging er vooraf aan het landbouwbeleidsplan?
Jan: “Er werd bewust gekozen voor een sterk samenwerkingstraject met de landbouwers. Want wie kan er beter vertellen over de gang van zaken en knelpunten binnen de landbouw dan de landbouwers zelf? We werkten samen met studiebureau Atelier Romain, en daar zijn we zeer tevreden over. Het traject liep over drie fasen. Allereerst hebben we het huidige landschap van de landbouw in kaart gebracht door een brede enquête bij onze 106 landbouwbedrijven. Er werd getoetst naar wat speelt op het terrein en waar onze landbouwers wakker van liggen. De respons op de enquête was 70%, een prachtig resultaat. Vooral de zogenaamde pensioenboeren en de hobbyboeren gaven verstek.
Officieel halen 106 landbouwers een inkomen uit de landbouw. Maar dat cijfer moeten we sterk relativeren.
Op basis van deze input werden de krachtlijnen van het landbouwbeleidsplan bepaald en verder verfijnd door druk bijgewoonde info- en inspraakmomenten met onze lokale landbouwers en experten. De inhoud werd afgetoetst met andere beleidsdomeinen en op basis hiervan werd een visie en het eigenlijke beleidsplan ontwikkeld. Een niet alledaags werkstuk waarmee we naar de gemeenteraad zijn gestapt, met succes.”
Om welke actiepunten gaat het concreet?
Jan: “Door intensief te werken met deze materie, is duidelijk geworden dat vele problemen van de landbouwers geen alleenstaande problemen zijn maar algemene moeilijkheden. Die gaan naast het ruimtegebruik ook dikwijls over uitdagingen rond klimaatverandering zoals droogte, biodiversiteit en wateroverlast. Er zijn 38 actiepunten opgesteld met enkele uitschieters. Het is onmogelijk om alle punten tegelijkertijd aan te pakken, maar intussen kregen we al enkele zaken op de rails.”
Wat zijn voor jullie de belangrijkste actiepunten?
Dieter: “Een regelgeving rond de bereikbaarheid van landbouwpercelen en een rechtstreeks aanspreekpunt springen er voor mij bovenuit. Met de nood aan een aanspreekpunt was maar liefst 90% van de landbouwers het eens. We hebben iemand nodig met kennis van zaken die ons kan ondersteunen waar nodig. Door de snel veranderende en complexe regelgeving is dat hoognodig.”
Kelly: “Ook de ambitie om lokale producten meer visibiliteit te geven is van belang. Bijvoorbeeld door ze aan te bieden tijdens evenementen of de lokale boerderijen mee op te nemen in toeristische brochures. De stad organiseert momenteel al heel wat rond korte keten en koopt lokale producten aan voor hun evenementen, daar zijn we uiteraard dankbaar om.”
Jan: “Het behoud van landbouwgronden voor wat ze dienen en het ontrafelen van de knoop rond publieke landbouwgrond hebben mijn bijzondere aandacht gekregen. Landbouwgrond moet bij de landbouwers blijven. Daarom moeten we elke vergunningsaanvraag voldoende kritisch bekijken in de verpachting van heel wat publieke gronden verder onder de loep nemen.”
Is een landbouwbeleidsplan uniek in Vlaanderen?
Jan: “Toch wel. Vrij veel gemeenten hebben de voorbije jaren een voedselstrategie uitgewerkt, waarmee lokaal wordt ingezet op de korte voedselketen, duurzaam verpakkingsbeleid en het voorkomen van voedselverspilling. Maar met ons landbouwbeleidsplan maken we een verschil. We merken dat we heel wat andere gemeenten hebben geïnspireerd. Geregeld krijgen we vragen over onze aanpak en verdere toekomstplannen. Met ons beleidsplan geven we de aanbeveling naar de hogere overheden om mee de pachtwetgeving te herzien, zonevreemd gebruik hoger op de beleidsagenda te plaatsen en te werken aan een integraal ruimtebeleid met een participatieve aanpak, samen met de landbouwers.”