Dertig jaar bestaat Andromeda al, een vereniging die liefhebbers van sterrenkunde en ruimtevaart een tweetal keer per maand samenbrengt. Op een plek waar je het niet verwacht: achter een anonieme rij huizen, in en ruim soort tuinhuis met een koepel in het centrum van Gijzegem. Aan een lange tafel wacht voorzitter Karel Cardoen ons op in het gezelschap van Carlo Schauwers, Lieven Persoons, Bart Staels, Dirk Triest, Prosper Lievens, Roland Goossens en Valère Van Ruymbeke. En dat gebeurt allemaal onder het goedkeurend oog van de eerste Belg in de ruimte, Dirk Frimout. Op foto weliswaar, zijn portret staat opgesteld op de kop van de tafel.
“Dirk Frimout is peter van onze sterrenwacht”, vertelt Bart. “Zelf is hij hier nog niet geweest, hij is nu 83 jaar en sukkelt wat met zijn gezondheid. Maar hij ging wel heel graag in op ons verzoek. En we hebben ook een meter, kosmonaute Valentina Teresjkova. Jaren geleden konden we haar contacteren via de Russische ambassade. Al moeten we zeggen dat we wat afstand namen van haar, ze is momenteel politiek gezien nogal actief in de entourage van Poetin.”
Mancave
De Gijzegemse sterrenwacht bevindt zich achter het huis waar Bart vroeger zijn tandartskabinet had. “Een ideale locatie vinden is niet makkelijk hé. Ooit begonnen ze in twee containers die we in de Antwerpse haven op de kop tikten. Die installeerden we vlakbij een boerderij hier in Gijzegem. Maar na het overlijden van de eigenaars, verhuisden we wat noodgedwongen naar hier.” Andromeda is momenteel een mannenclub, maar dat is toeval. Ook vrouwelijke leden zijn zeker welkom. De mancave heeft alles wat nodig is: verschillende telescopen, een LED-scherm om op te projecteren, een bibliotheek met honderden boeken en tijdschriften over het heelal en -niet onbelangrijk- een toog met een koelkast.
“Tweemaal per maand zorg ik voor een nieuwsupdate en praten we over kosmologie, de ruimtevaart, kwantumfysica, weerkunde…”, zegt Karel. “Als je je op je eentje begint te verdiepen in sterrenkunde is het een hele lange weg. Dat ondervond ik zelf, zoveel jaren terug. We vullen mekaar aan, elk met zijn expertise. Zelf leg ik me volledig toe op ons zonnestelsel. Lieven is astrofotograaf, wat hij presteert is wat je 30 jaar geleden enkel met het meest geavanceerd materiaal kon. Valère is onze specialist in spectroscopie (ontleding van het sterrenlicht) en Carlo is een krak in het maken van maquettes. Hij ontwierp een heel nauwkeurige maquette van de 18e-eeuwse telescoop van William Herschel. Herschel ontdekte in 1781 de planeet Uranus, de eerste planeet die niet met het blote oog waarneembaar is.
Bart en Roland doen met hun telescoop in Spanje, in samenwerking met voornamelijk Amerikaanse en Britse sterrenkundigen, onderzoek naar variabele sterren (sterren die om diverse redenen variëren in helderheid) en supernovae (sterren die ontploffen op het einde van hun leven). Professionele astronomen staan dikwijls versteld van de precisie van hun metingen.”
Carlo ontwierp een heel nauwkeurige maquette van de 18e-eeuwse telescoop van William Herschel.
Bart Staels bij het portret van Dirk Frimout, de peter van Andromeda.
Voorzitter Karel en specialist maquettebouw Carlo: ieder heeft hier zijn specialiteit.
Telescopen in het buitenland
“De koepel is momenteel leeg, onze montering moet naar München voor reparatie”, gaat Bart verder. “We beschikken over zeer gevoelige, gekoelde CCD-camera’s waarmee we tienduizenden hemellichamen kunnen waarnemen. We maken daarnaast ook gebruik van drie telescopen die in het buitenland staan opgesteld: in Granada in Spanje, op Mount John Observatory in Nieuw-Zeeland en een in de Atacama- woestijn in Chili. We kunnen ze van hieruit ten allen tijde bedienen en opnamen maken.
De technologie evolueert zeer snel. Dertig jaar geleden, voor de doorbraak van het internet en de komst van de CCD-camera’s, was alles veel ambachtelijker. We stelden onze telescopen op, deden aan ‘sterhoppen’ om een object te vinden en deden alle waarnemingen visueel. Het had ook zijn charme. Nu stelt de technologie ons in staat veel sneller een object te vinden en kunnen we met CCD-camera’s veel verder in het heelal turen.”
Vergeet je boterhammen niet
Of dat een veiliger gevoel geeft, wetende dat 66 miljoen jaar geleden 76% van alle leven op aarde uitstierf door de inslag van een meteoriet? Gaan we die nu zien aankomen? “Neen. Of toch niet meteen. In theorie hebben we twee jaar de tijd om iets te doen als we iets op aarde zien afkomen”, zegt Karel. “Maar waar kunnen we naartoe gaan? Naar Mars, zoals Elon Musk wil? In het beste geval duurt het 6 tot 8 maanden om daar te geraken.”
Er zijn waarschijnlijk 200 miljard melkwegstelsels in het heelal – in totaal meer sterren dan er zandkorrels zijn aarde – maar als je morgen met een spaceshuttle tegen 40 000 km/u zou vertrekken naar de dichtstbijzijnde ster, dan ben je 115 000 jaar onderweg. Vergeet je boterhammen niet! Om maar te zeggen: we hebben deze planeet nog even nodig.
Aansluiten bij Andromeda?
Iedereen die geïnteresseerd is in sterrenkunde en/of die wil aansluiten bij deze vereniging, kan contact opnemen met Karel via karel.cardoen@gmail.com.
Paardenkopnevel en Vlamnevel in het sterrenbeeld Orion, een foto waaraan astrofotograaf Lieven maanden werk had.
